سوریه: دستاوردهای دیپلماتیک در برابر چالش‌های حاکمیت

پس از هشت ماه از "استقلال دوم" که دوره بشار اسد را به پایان رساند، سوریه جدید با معادله‌ای دشوار مواجه است: موفقیت‌های دیپلماتیک چشمگیر در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی، اما با چالش‌های داخلی که ساخت دولت واحد را مختل می‌کند، برخورد می‌کند. این تناقض ویژگی‌های مرحله انتقالی پیچیده‌تری را در تاریخ سوریه معاصر تعیین می‌کند.
رهبری جدید سوریه توانسته است به دستاوردهای دیپلماتیک بی‌سابقه‌ای دست یابد. از انزوا بین‌المللی تا پذیرش رئیس‌جمهور احمد الشرع در ریاض و پاریس، دمشق از کشوری طرد شده به شریک منطقه‌ای قابل قبول تبدیل شده است. این تغییر تصادفی نبود، بلکه نتیجه یک تحول ژئوپلیتیکی بزرگ‌تر بود:
روابط خلیجی: الشرع توانست عربستان سعودی و قطر را مطمئن کند که پروژه‌اش ملی است و فرامرزی نیست، که در نتیجه درهای سرمایه‌گذاری‌های کلان و شراکت‌های استراتژیک را باز کرد.
غرب پذیرنده: بریتانیا و فرانسه رهبری گشایش سریع اروپایی را بر عهده گرفتند، در حالی که واشنگتن به دلیل فشارهای اسرائیلی موضعی محتاطانه حفظ کرد.
روسیه سازگار: با وجود میراث حمایت از اسد، مسکو شروع به تعامل با واقعیت جدید کرد و وزیر خارجه‌اش دمشق را در نشانه‌ای واضح بازدید کرد.
گشایش‌های سیاسی تنها سخنرانی‌های دیپلماتیک نبودند، بلکه به قراردادهای ملموس تبدیل شدند: قرارداد قطری برای تأمین گاز سوریه از طریق ترکیه و توافق‌نامه‌ای فرانسوی برای مدیریت بندر لاذقیه و سرمایه‌گذاری‌های سعودی و خلیجی در زیرساخت‌ها و قرارداد کویتی برای خرید یک شرکت ارتباطات سوری.
با وجود موفقیت‌های خارجی، دمشق با معضلات وجودی در داخل مواجه است: شمال کردستان توافق مارس/آذار با "قسد" همچنان بر روی کاغذ باقی مانده است، در حالی که خواسته‌های جدایی‌طلبانه برای یک قانون اساسی جدید و نیروهای مسلح مستقل در حال افزایش است.
رهبری جدید در همان اشتباهات پیشینیان خود گرفتار شده است: تنگ کردن پایه‌های حکومت و نادیده گرفتن جریان‌های مخالف و حذف نیروهای انقلابی که می‌توانستند مشروعیت را تقویت کنند.
سوریه در یک دوراهی قرار دارد: گزینه قدرت: جنگ داخلی جدیدی ممکن است در صورت تلاش دمشق برای گسترش کنترل بر مناطق جدا شده، آغاز شود. و گزینه مذاکره: ادامه مسیر سیاسی مبهم، با خطر تقویت نهادهای جدایی‌طلب.
چالش واقعی سوریه جدید در روابط بین‌المللی نیست، بلکه در توانایی برای ساخت یک قرارداد اجتماعی جدید است که سوری‌ها را تحت یک هویت ملی واحد جمع کند. موفقیت‌های دیپلماتیک تا زمانی که سرزمین‌های کشور پاره‌پاره باشد، شکننده باقی خواهند ماند.
سوالی که اکنون سوری‌ها با آن مواجه‌اند: آیا انقلاب آن‌ها به تغییر در چهره‌ها محدود خواهد شد، یا اینکه نقطه شروعی برای یک قرارداد اجتماعی جدید خواهد بود که وحدت کشور را حفظ کرده و آرزوهای انقلاب را محقق کند.