گزارش: شبکه‌ای مخفی نفت ایرانی و روسی به ارزش 9.6 میلیارد دلار را به چین منتقل می‌کند
گزارش گسترده‌ای از روزنامه "فایننشال تایمز" بریتانیا نشان می‌دهد که شبکه‌ای مخفی و پیچیده بین سال‌های 2019 و 2024 مقادیر زیادی نفت ایرانی، روسی و ونزوئلایی را به چین قاچاق کرده است که ارزش کل آن به حدود 9.6 میلیارد دلار می‌رسد و این موضوع سوالات جدی درباره توانایی تحریم‌های غربی در کنترل بازارهای نفت جهانی را به وجود آورده است.
بر اساس این گزارش، این عملیات توسط شرکتی ایرانی با نام مستعار "اوشن گلاوری جایننت" هدایت شده است که موفق به تأمین یک ناوگان بیش از 30 نفتکش از طریق مکانیسم قانونی پیچیده "رهن دریایی" برای پنهان کردن مالکیت واقعی کشتی‌ها شده است. در حالی که "شرکت‌های صوری ثبت شده به نام مدیران چینی" مدیریت نفتکش‌ها را بر عهده داشتند، "دلالان سوئیسی نقشی در تسهیل این معاملات ایفا کردند".
طبق گزارش، نفتکش‌ها از تاکتیک‌های "ناوگان تاریک" استفاده کردند که شامل خاموش کردن دستگاه‌های ردیابی، تغییر هویت دریایی و انجام عملیات انتقال از کشتی به کشتی در دریا برای پنهان کردن منبع نفت بود. این گزارش مثالی از نفتکش Ceres I را ذکر می‌کند که در نوامبر 2019 حدود دو میلیون بشکه نفت خام ایرانی را از جزیره خارک بارگیری کرد و سپس از تنگه مالاکا به سمت چین عبور کرد. همچنین گزارش می‌دهد که نفتکش Skadi بین سال‌های 2022 و 2024 بارگیری‌های مکرری از نفت خام اورال روسی و نفت ایرانی انجام داده است.
داده‌ها نشان می‌دهد که مجموع نفت منتقل شده حدود 130 میلیون بشکه بوده است که تقریباً نیمی از آن از ایران، 25% از روسیه و کمتر از 20% از ونزوئلا بوده است. در حالی که حدود 93% از این مقادیر در چین پایان یافته است، که این کشور را به بزرگ‌ترین بهره‌بردار از این عملیات تبدیل می‌کند.
چین تنها یک خریدار منفعل نبوده است، بلکه گزارش نشان می‌دهد که "پکن تنها یک خریدار نفت ارزان نیست، بلکه یک بازیگر استراتژیک است که به دنبال بازسازی نقشه تجارت انرژی جهانی است".
از نظر اقتصادی، این محموله‌ها به چین اجازه دادند تا تأمین نفتی با قیمت‌های پایین‌تر از بازار به دست آورد و رشد صنعتی خود را حمایت کند. همچنین نشان‌دهنده "ساخت شبکه‌های مالی و تجاری جایگزین برای نظام غربی مبتنی بر دلار" است.
از نظر سیاسی، این شبکه‌ها وابستگی مسکو و تهران به بازار چین را عمیق‌تر کرده و چین را به "ریه اقتصادی تولیدکنندگان تحریم‌شده" تبدیل کرده است، که به آن نفوذی بی‌سابقه در مذاکرات می‌دهد. در عوض، ادامه جریان نفت "اعتبار نظام تحریمی آمریکا را تضعیف کرده و محدودیت‌های قدرت غربی در کنترل مسیرهای انرژی جهانی را نشان می‌دهد".
در پاسخ به این عملیات، ایالات متحده در دسامبر 2024 تحریم‌هایی علیه "اوشن گلاوری" و تعدادی از کشتی‌های مرتبط با آن اعمال کرد. اما کارشناسان این اقدام را "واکنشی دیرهنگام در برابر شبکه‌ای که به طور گسترده فعالیت می‌کند" می‌دانند و از خود می‌پرسند که آیا واشنگتن به تحریم‌های ثانویه‌ای که به طور مستقیم شرکت‌ها و بنادر چینی را هدف قرار می‌دهد، متوسل خواهد شد که ممکن است درهای یک رویارویی اقتصادی وسیع‌تر را باز کند.
گزارش نتیجه‌گیری می‌کند که موضوع تنها "عملیات قاچاق نفت نیست، بلکه شکل‌گیری یک اتحاد غیررسمی بین پکن، تهران و مسکو است که بر اساس اصل 'همبستگی در برابر تحریم‌ها' بنا شده است". این اتحاد "موازنه‌های قدرت در بازار انرژی را دوباره ترسیم می‌کند" و چالشی استراتژیک برای غرب به شمار می‌آید، زیرا ابزارهای سنتی آن "شروع به از دست دادن کارایی خود کرده‌اند". اگر این روند ادامه یابد، ممکن است "سال‌های آینده شاهد تولد یک بازار انرژی موازی خارج از نظام غربی باشیم".
