Yıkım mirası ile yeniden doğuş imkanları arasında Suriye ekonomisi nasıl yapılandırılacak

Altyapının %60'ından fazlasının tahrip olduğu, işsizlik oranının rekor seviyelere (yüzde 60'tan fazla) yükseldiği ve yerel para biriminin değer kaybettiği bir ortamda, Suriye ekonomisini yeniden inşa etme konusunda ciddi zorluklarla karşı karşıya. Almanya'nın İkinci Dünya Savaşı sonrası deneyimi gibi bir "ekonomik mucizeye" ihtiyaç duyduğu açık; bu süreçte Almanya, para birimini reforme ederek ("Rentenmark" ve ardından "Deutsche Mark" uygulamaları ile) ve hiper enflasyonu durdurarak dünyanın en büyük ekonomilerinden biri haline geldi. Ayrıca, 150 milyar dolara eşdeğer devasa yatırımlar sağlayan Marshall Planı'nı uyguladı ve özellikle yargı ve merkez bankası gibi kurumları yeniden yapılandırdı, yardımlara bağımlılığı azaltarak sanayi ve ihracata odaklandı..
Ancak Almanya ile Suriye arasındaki temel fark, siyasi ve uluslararası bağlamdır; Almanya tek bir otorite altında iken, Suriye siyasi ve jeopolitik bölünmelerle istikrarsızlık yaşıyor ve uluslararası ortam Almanya'yı desteklerken, Suriye hala bölgesel ve uluslararası bir çatışma alanı.
Doğal kaynaklar, petrol, gaz, tarım veya genç iş gücü gibi unsurlar, kurumlara olan güvenin çökmesi ve yabancı yatırımları ve yurtdışındaki göçmenlerin transferlerini engelleyen uluslararası yaptırımlar nedeniyle Suriye ekonomisini kurtarmaya yetmeyecek. Ayrıca, 12 milyondan fazla Suriyeli, aralarında binlerce doktor ve mühendis de olmak üzere, ülkeyi terk etti. Önceki sistemde yaygın olan kronik yolsuzluk, gerçek bir reform çabasını zayıflatıyor.
Zorluklara rağmen, ekonomistler Suriye'nin yeniden doğuş potansiyeline sahip olduğunu düşünüyor, ancak bunun için öncelikle para ve bankacılık sisteminin reforme edilmesi ve liranın bir döviz sepeti veya stratejik mallarla ilişkilendirilmesi gerekiyor. Enflasyonu durdurmak ve güveni yeniden kazanmak için merkez bankasının reforme edilmesi ve borçların yeniden yapılandırılması için alacaklılarla müzakere edilmesi gerekiyor. Ayrıca, teknik ve mali destek almak için uluslararası kuruluşlarla (örneğin, Uluslararası Para Fonu) iletişim kanallarının açılması önemlidir.

Yatırımları ve göçmenleri çekmek, yurtdışındaki Suriyeli ve yabancı yatırımcıları koruyan yasaların çıkarılması da önemlidir.
Altyapı ve enerji alanında kamu-özel ortaklık projelerinin başlatılması. Suriye, Orta Doğu'nun "gıda sepeti" olduğu için tarıma odaklanmak ve bu rolü yeniden kazanmak mümkündür. Ayrıca, elektrik eksikliğini telafi etmek için güneş enerjisine yatırım yaparak yıkılan fabrikaların rehabilitasyonu ile sanayiye yönelmek gerekmektedir.
Alman deneyimi, ülkelerin enkazın altından yeniden doğabileceğini kanıtlıyor, ancak Suriye'nin koşulları siyasi bölünme ve Şam'ın kontrolü dışındaki bölgelerin varlığı nedeniyle daha zor. Ayrıca, Suriye'ye destek konusunda uluslararası bir uzlaşmanın olmaması, Avrupa'nın Almanya'ya sağladığı destekle karşılaştırıldığında zorluk yaratıyor ve jeopolitik çatışmalar devam ediyor.
Gerçekten de Suriye, iyileşmesini sağlayacak insan ve doğal kaynaklara sahip, ancak başarısı, kurumların reformuna ve silahlı çatışmadan uzak, istikrarlı bir ortamın sağlanmasına ve gerçek uluslararası desteğe bağlıdır.