حذف 18 مقرر و ممنوعیت 679 کتاب .. طالبان کنترل خود را بر روی برنامههای دانشگاهی در افغانستان تشدید می‌کند
September 9, 202594 بازدیدهازمان مطالعه: 3 دقیقه
اندازه فونت:
16
در بزرگ‌ترین تغییر جامع در برنامههای دانشگاهی از زمان به‌دست‌گیری قدرت، دولت طالبان اقدام جسورانه‌ای برای تقویت کنترل ایدئولوژیک خود انجام داد، به‌طوری‌که 18 درس دانشگاهی را به‌طور کامل حذف کرد و تدریس 679 کتاب دانشگاهی را ممنوع کرد، همچنین 201 ماده درسی دیگر را بازنویسی کرد تا مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد و با تفسیر خاص خود از شریعت اسلامی هماهنگ شود.
وزارت تحصیلات عالی در دولت طالبان این اقدامات را در چارچوب طرحی اعلام کرد که هدف آن "پاک‌سازی برنامههای دانشگاهی به‌منظور هم‌راستایی با شریعت اسلامی و سیاست‌های امارت اسلامی" است، که بر اساس توصیههای کمیتهای ویژه متشکل از روحانیون و اعضای طالبان و استادان دانشگاهی است.
برنامههای حذف‌شده شامل رشته‌های متنوعی بود، با تمرکز خاص بر مواد سیاسی و حقوقی، به‌طوری‌که دروس حقوق اساسی، جنبش‌های اسلام سیاسی، حقوق بشر، دموکراسی، قانون اساسی افغانستان، جامعهشناسی زنان، نقش زنان در روابط عمومی، نظام سیاسی، جامعهشناسی سیاسی در افغانستان و همچنین مواد مربوط به آزار جنسی حذف شدند.
وزارت این اقدام را به‌دلیل "مخالفات شرعی" در این مواد توجیه کرد و تأکید کرد که بازنگری شامل 201 درس دیگر است که به دانشگاهها دستور داده شده تا به‌طور نسبی آنها را تدریس کنند و نقد و اصلاح کنند تا مطابقت آنها با ضوابط شرعی تضمین شود.
در همین راستا، وزارت تحصیلات عالی ممنوعیت کامل بر روی 679 کتاب دانشگاهی در زمینه‌های مختلف مانند حقوق، روابط بین‌الملل، اندیشه سیاسی، فلسفه، جامعهشناسی، مدیریت، به‌علاوه کتاب‌هایی در تفسیر و عقیده و علوم اسلامی، تأکید کرد که از اشاره به آنها یا استناد به آنها در کلاس‌های درسی جلوگیری شود.
آکادمیسین‌ها فاش کردند که برخی از کتاب‌های ممنوعه حتی در دانشکده‌های شریعت تدریس می‌شدند، که نشان می‌دهد این تصمیم به‌دنبال هدف قرار دادن هر منبع فکری یا فقهی است که با تفسیر خاص طالبان هم‌خوانی ندارد، به‌ویژه آن‌هایی که تفسیرهای متفاوتی از متون دینی ارائه می‌دهند یا سوالاتی درباره مرجعیت دینی مطرح می‌کنند، که وزارت آن را تهدیدی برای وحدت فهم شرعی می‌داند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که این اقدامات به معنای پایان بحث دینی آزاد و تنوع فقهی در دانشگاه‌های افغانستان است و زمینه‌ساز گفتمان دینی یک‌سویه‌ای است که طالبان تحمیل می‌کند، که ممکن است به انزوای فکری خطرناک و کاهش فرصتهای شناسایی بین‌المللی مدارک دانشگاهی افغانستان منجر شود، به‌علاوه احتمال مهاجرت نخبگان علمی یا انتقال آنها به آموزش غیررسمی.
گزارش‌های قبلی همچنین نشان داد که وزارت تحصیلات عالی دهها استاد دانشگاه را به‌ویژه در دانشکده‌های شریعت و حقوق اخراج کرده و آنها را با روحانیونی که مدارک معادل کارشناسی ارشد و دکترا از مدارس دینی دارند، جایگزین کرده است، به‌علاوه امتحانات صوری برای حذف آکادمیسین‌هایی که با ایدئولوژی فرقه‌ای دولت هم‌خوانی ندارند، برگزار کرده است.
این اقدامات در چارچوب طرح طالبان برای ایجاد "نظام آموزشی اسلامی خالص" صورت می‌گیرد، در حالی که هشدارهایی وجود دارد که این گرایش به افزایش انزوای دانشگاه‌های افغانستان و تهدید جدی آینده تحصیلات عالی در کشور منجر خواهد شد.
